Andrze­jki to taka wyjątkowa noc w roku, gdy wszys­tko jest nieco bardziej mag­iczne niż na co dzień. Ponoć to wtedy właśnie może­my wywróżyć sobie co przyniesie nam przyszłość. Nie trze­ba koniecznie w te wróżby wierzyć, ale pobaw­ić się warto! 

Źródło: https://pl.pinterest.com

Stanisław Wyspi­ański urodz­ił się 15 I 1869 r. w Krakowie jako syn rzeźbiarza. Ukończył krakowskie eli­tarne Gim­nazjum św. Anny. W lat­ach 1887–1895 stu­diował z prz­er­wami w Szkole Sztuk Piękny­ch pod okiem Jana Mate­jki. Już w cza­sie studiów pod kierunk­iem Jana Mate­jki Stanisław Wyspi­ański uczest­niczył w wykony­wa­niu polichromii (bar­wne deko­rac­je wnętrz architek­ton­iczny­ch) odnaw­iane­go wtedy koś­cioła mari­ack­iego. Później sam pro­jek­tował polichromie i witraże. W lat­ach 1897–1902 według jego pro­jek­tu pow­stały witraże w krakowskim koś­ciele fran­ciszkanów. Z kolei w lat­ach 1898–1899 Wyspi­ański był kierown­ikiem artysty­cznym cza­sopis­ma „Życie”. Pełniąc tę funkcję zwró­cił uwagę na grafikę wydawniczą. Był poza tym zwolen­nikiem sztuki stosowanej, t.zn. pro­jek­towa­nia przez artys­tów plas­tyków mebli i inny­ch przed­miotów codzi­en­nego użytku.

Był człowiekiem wielu tal­en­tów i wszech­stron­nym artys­tą. Przede wszys­tkim jed­nak zaj­mował się malarst­wem i pis­arst­wem, a dokład­niej dram­atopis­arst­wem. Twór­c­zość lit­er­acką rozpoczął w lat­ach 1891–1893 od utworów dra­maty­czny­ch Królowa Pol­skiej Korony i Daniel. Najbardziej jed­nak znanym utworem Wyspi­ańskiego jest Wese­le (1901).

Oprócz dra­matów Wyspi­ańskiemu zdarza­ło się pisać wier­sze, jed­nakże nie były one pub­likowane za życia. Miały one oso­bisty charak­ter i zwyk­le były dołączane do listów artysty. Były to m.in. Jakżeż ja się uspoko­ję, Gdy przyjdzie mi ten świat porzu­cić, Niech nikt nad grobem mi nie płacze, Pociecho ty moja, książeczko, Wesoły jestem, wesoły i inne.

 Wyspi­ański był wspani­ałym malarzem i grafikiem. Mal­ował najczęś­ciej kwiaty, dzieci, macierzyńst­wo, pejza­że. Zwłaszcza znane są jego portre­ty dzieci. Pośród nich nie brakowało portretów dzieci samego artysty. Wśród obrazów Wyspi­ańskiego moż­na wymienić między innymi takie obrazy jak: Auto­portret z żoną (1904), Macierzyńst­wo (1904), Śpią­cy Staś (1904), Śpią­cy Miecio (1904), Portret dziew­czynki (1895), Plan­ty o świcie (1894), Cho­choły (1898), Główka Helenki, córki artysty (1900), Widok z okna pra­cowni na Kopiec Koś­ciuszki (1904), Dziew­czynka z wazonem z kwiatami (1902), kilka­naś­cie auto­portretów i wiele inny­ch obrazów. 

Poza dzi­ałal­noś­cią lit­er­acką i plas­ty­czną polem dzi­ała­nia Stanisława Wyspi­ańskiego był też teatr. Oczy­wiś­cie była z nim związana jego dzi­ałal­ność lit­er­acka, pisał bowiem dra­maty, czyli dzieła sceniczne, jed­nakże nie ograniczał się do tego. Pra­cow­ał przez pewien czas w teatrze jako malarz deko­ra­tor. Z cza­sem został też reży­serem teatral­nym i refor­ma­torem teatru. Wys­taw­iał włas­ne sztuki, ale nie tylko. Jego dziełem było pier­wsze w his­torii wys­taw­ie­nie na sce­nie Dzi­adów Mick­iewicza w 1901 roku. 

Stanisław Wyspi­ański był wszech­stron­nie uzdol­nionym artys­tą, który pozostaw­ił po sobie wiele dzieł. Zmarł 28 XI 1907 r. w Krakowie. Choroba prz­er­wała jego życie w wieku zaled­wie 38 lat.

Ilona W.K.

Źródło: https://teatrwkrakowie.pl/, H.Blum, Stanisław Wyspiański, Wyd. Arkady 1969,  J.Z.Jakubowski, Stanisław Wyspiański, Wyd. PZWD 1967, W.Okoń, Stanisław Wyspiański, Wyd. Dolnosląskie 2001.

Jesienią 1855 roku Mick­iewicz prze­by­wał w tureckim Istam­bule. Tworzył tam pol­ski odd­zi­ał, który miał wal­czyć w wojnie krym­skiej prze­ci­wko Rosji, po stron­ie Tur­cji. Poeta ciężko pra­cow­ał, nie dojadał, ale nie uskarżał się na zdrowie. 26 listopada niespodziewanie zachorował i wiec­zorem tego samego dnia zmarł.

Wiado­mo, że Mick­iewicz przed śmier­cią obaw­iał się o swo­je życie. Dawał temu wyraz w lis­tach do przy­jaciół. Cypri­an Nor­wid, po mszy pożeg­nal­nej, napisał wier­sz “Coś ty Atenom zro­bił Sokrate­sie?”. Prof. Ali­na Witkowska z IBL odna­j­du­je w nim sug­estię, że Mick­iewicz zginął od tru­cizny, tak jak Sokrates. Dyskusję na tem­at nie­jas­ny­ch okolicznoś­ci śmier­ci Mick­iewicza pod­ję­to jed­nak dopiero w 1932 roku, z inic­jaty­wy Tadeusza Boya-Żeleńskiego. Jako pier­wszy wyraz­ił on głośno swo­je wąt­pli­woś­ci — nie tylko jako badacz lit­er­atu­ry, ale także jako lekarz. Nie moż­na też wyk­luczyć, że rację miała Wisława Knapowska, która w trzy lata po artykule Boya postaw­iła tezę, że Mick­iewicza zabiło wycieńcze­nie orga­niz­mu spowodowane wycz­er­pu­ją­cym trybem życia w Tur­cji.

Muzeum Adama Mick­iewicza mieś­ci się w dziel­ni­cy Bey­oğlu, w domu gdzie zmarł poeta. Przed­staw­iamy film pro­mu­ją­cy muzeum po rear­anżacji ekspozy­cji stałej, przy­go­towanej przez warsza­wskie Muzeum Lit­er­atu­ry przy wspar­ciu Kon­sulatu Gen­er­al­ne­go RP w Stam­bule. Wys­tawa została wzbo­ga­cona o mul­ti­me­dia oraz eksponaty pochodzące z okre­su życia poe­ty. 

Zaprasza­my do odwiedzenia muzeum każde­go, kto chci­ałby bliżej poz­nać syl­wetkę wybit­ne­go pol­skiego poe­ty oraz zas­tanaw­ia się, co skłoniło go do przy­by­cia do Stam­bułu. 

Ilona W.K.

Źródło: tysol.pl, https://www.gov.pl/web/turcja/film-promujacy-muzeum-adama-mickiewicza-w-stambule, https://ninateka.pl

Janusz Kor­czak (Hen­ryk Gold­szmit) już blisko sto lat temu napisał Nie ma dzieci – są ludzie oraz Dziecko – już mieszkaniec, oby­wa­tel i już człowiek. Nie dopiero będzie, a już. […]. Lata dziecięce – to życie rzeczy­wis­te, nie zapowiedź.
Choć wiele się zmieniło w Polsce w pode­jś­ciu do dzieci przez ostat­nie sto lat, to wciąż prawa dziecka nie są w pełni respek­towane, a wiele osób uza­leż­nia respek­towanie praw od wypeł­ni­a­nia przez dzieci obow­iązków. Wciąż poku­tu­je przeko­nanie, że dzieci nie są jeszcze pełno­prawnymi ludźmi i dlat­e­go prawa człowieka im w pełnie nie przy­należą. Jest wprost prze­ci­wnie!

Prawa człowieka zawarte w Powszech­nej Deklaracji Praw Człowieka doty­czą każdej osoby od chwili nar­o­dz­in, a jeszcze dodatkowo dzieci chro­nione są prawami zawartymi w uch­walonej Kon­wencji o Prawach Dziecka. Kon­wenc­ja uch­walona z inic­jaty­wy Pol­ski, 20 listopada 1989 roku przez Zgro­madze­nie Ogól­ne Nar­o­dów Zjed­noc­zony­ch, została pod­pisana przez wszys­tkie państ­wa na świecie.

Nieste­ty, w wielu zakątkach świata dzieci nie mają dostępu do edukacji, opieki medy­cznej, bez­pieczeńst­wa i życia w poko­ju, do schronienia, do ochrony przed wyzyskiem, do wol­ne­go cza­su i zabawy, do wyraża­nia włas­ny­ch poglądów, do wol­noś­ci.
Obow­iązkiem nas dorosły­ch jest dąże­nie do tego, by prawa te były respek­towane zarówno na naszym pod­wórku, jak i w naj­dal­szy­ch zakątkach Ziemi. Dzisi­aj, na pamiątkę uch­wale­nia Kon­wencji o Prawach Dziecka obchodz­imy Między­nar­o­dowy Dzień Praw Dziecka i Ogólnopol­ski Dzień Praw Dziecka. 

Ustanowiony w 2005 r. z inic­jaty­wy UNESCO Świa­towy Dzień Filo­zofii, obchod­zony jest co roku w trze­ci czwartek listopada. Wydarzenia orga­ni­zowane z okazji Dnia, mają na celu pobudze­nie kry­ty­czne­go myśle­nia i dyskusji filo­zoficznej nad prob­le­mami współczes­ne­go świata oraz umożli­wie­nie udzi­ału w niej wszys­tkim zain­tere­sowanym, nie tylko osobom zawodowo zaj­mu­ją­cym się filo­zofią. Celem Dnia jest także pro­moc­ja debaty filo­zoficznej, respek­tu­jącej zasady ludzkiej god­noś­ci i różnorod­noś­ci oraz pod­kreśle­nie roli filo­zofii dla roz­wo­ju ludzkiej myśli, kul­tu­ry, jak również osobowoś­ci każde­go człowieka.

Filo­zofia to dziedz­i­na nie tylko inspiru­ją­ca rozwój myśli ludzkiej, lecz także obec­na w codzi­en­nej prak­tyce życia, poma­ga­ją­ca w dokony­wa­niu istot­ny­ch zmi­an społeczny­ch, Pozwala­jąc odkryć różnorod­ność prądów intelek­tu­al­ny­ch na świecie, filo­zofia sty­mu­lu­je dialog międzykul­tur­owy, otwier­a­jąc umysły na racjon­al­ną kon­frontację opinii, poma­ga budować bardziej tol­er­an­cyjne i szanu­jące się wza­jem­nie społeczeńst­wo. W ten sposób filo­zofia poma­ga zrozu­mieć główne wyzwa­nia współczes­ne­go świata i reagować a nie, tworząc intelek­tu­al­ne warunki do zmi­any.

Tegoroczne obchody Dnia, przy­pada­jące na wyjątkowo trud­ny czas, szczegól­nie moc­no skła­ni­a­ją do reflek­sji nad możli­woś­ci­ami i sposobami staw­ienia czoła wielkim wyzwan­iom, z którymi musimy się mierzyć, nieza­leżnie od tego, kim jesteśmy, skąd pochodz­imy i w jakim miejs­cu się zna­j­du­je­my. Aktu­al­ny kryzys zdrowot­ny wys­taw­ia nas na szczegól­ne próby, staw­ia­jąc pod znakiem zapy­ta­nia wiele aspek­tów życia społeczne­go. W tym kon­tekś­cie filo­zofia, pobudza­ją­ca kry­ty­czną reflek­sję nad prob­le­mami, poma­ga zachować niezbęd­ny dys­tans, wobec zarówno nowych, jak i ist­nieją­cy­ch od daw­na prob­lemów, które pan­demia zwielokrot­niła.