„Ktoś tutaj był i był, a potem nagle zniknął i uporczywie go nie ma…”
Autorem tych słów jest Wisława Szymborska – wybitna poetka, eseistka, felietonistka i laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie literatury (1996). Dorobek poetycki Szymborskiej, ilościowo skromny – opublikowała ok. 350 wierszy – od trzeciego, popaździernikowego tomu “Wołania do Yeti” (1957) do pośmiertnie wydanego “Wystarczy” (2012) – zawsze znajdował uznanie krytyki i czytelników.
Wisława to drugie imię Szymborskiej. Na pierwsze miała Maria. Ojciec, Wincenty Szymborski pracował w Zakopanem jako zarządca dóbr hrabiego Władysława Zamoyskiego. Wraz z żoną, Anną Marią z domu Rottermund i córką Nawoją przeniósł się do Kórnika, gdzie przyszła na świat jego druga córka, Wisława. Po śmierci hrabiego w 1924 roku, Szymborscy przenieśli się do Torunia, a pięć lat później do Krakowa.
Z podwawelskim grodem poetka związała resztę swojego życia. Uczęszczała do Gimnazjum Sióstr Urszulanek, a podczas wojny uczyła się na tajnych kompletach i zdała maturę w 1941 roku. Chcąc uniknąć wywózki do Rzeszy, w 1943 roku została urzędniczką na kolei. W 1945 r. w krakowskim “Dzienniku Polskim” zadebiutowała wierszem “Szukam słowa”. Rok później podjęła studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, po czym przeniosła się na socjologię, ale trudna sytuacja materialna zmusiła ją do przerwania nauki.
Pierwszy tom poetycki “Dlatego żyjemy” poetka wydała w 1952. Pisanych w duchu epoki wierszy z tego, ani z następnego zbioru “Pytania zadawane sobie” (1954), autorka nigdy nie włączała do późniejszych wyborów czy antologii.
W latach 1953–1966 Szymborska kierowała działem poezji w “Życiu Literackim”, współredagowała z Włodzimierzem Maciągiem rubrykę “Poczta literacka”, pisała felietony “Lektury nadobowiązkowe” (1967–1981), które później publikowała też w innych periodykach. Od 1983 roku współpracowała z Tygodnikiem Powszechnym, wkrótce również z mówionym “NaGłosem”. Od 1988 roku była członkiem Pen Clubu, a od 2001 – członkiem honorowym Amerykańskiej Akademii Sztuki i Literatury.
Zmarła 1 lutego 2012 roku w wieku 89 lat. Najbliższe otoczenie zapamiętało ją jako osobę skromną, z dużym poczuciem humoru, ceniącą spokój. Nie uznawała pytań ingerujących w czyjąkolwiek prywatność, ani nie uważała za stosowne mówić o sobie. Poetka nie lubiła rozmów o literaturze czy tajnikach poetyckiego warsztatu, wychodząc z założenia, że autor powinien się wypowiadać wyłącznie w swoich utworach.
Opracow. Ilona W.K.
????Posłuchajcie wiersza ” Nic dwa razy” Wisławy Szymborskiej w interpretacji ??? Patryka Wawrzyna ??????
1 lutego przez cały dzień można słuchać wierszy czytanych przez Wisławę Szymborską. ??? Najstarsze nagranie pochodzi z 1964 roku, ostatnie zostało zarejestrowane w 2010 roku.
Urodził się 4 marca 1932 w Pińsku, dziś na Białorusi — najwybitniejszy pisarz spośród polskich reporterów, autor m.in. “Cesarza” i “Szachinszacha”, które przyniosły mu światową sławę. Zmarł w Warszawie 23 stycznia 2007 roku.
Życie Ryszarda Kapuścińskiego od dzieciństwa upływało pod znakiem wędrówki, podróży. Najpierw była to tułaczka wymuszona na rodzinie pisarza przez wojnę, następnie — podejmowane przez niego od połowy lat pięćdziesiątych wyprawy reporterskie. Kondycja “człowieka w drodze” w oczywisty sposób warunkuje tę twórczość, stanowiła jednak zarówno niezbędną inspirację, jak i — niejednokrotnie — utrudnienie w pracy:
“Reporter pracuje na zasadzie akumulatora — mówił autor ‘Cesarza’ — ładuje, zbiera, wchłania w siebie tę całą rzeczywistość, gromadzi materiał, więc wtedy nie ma czasu na pisanie. Paradoks mego zawodu polega na tym, że literatura bierze się z podróży, ale sama podróż uniemożliwia pisanie. Bo podróż jest czasem zbyt cennym, sytuacja podróży jest zbyt cenna, by pisać.”
Źródło: wystawa na podstawie zbiorów biblioteki CKZiU w JaworznieŹródło: wystawa biblioteki szkolnej CKZiU w JaworznieŹródło: fotografie Ryszarda Kapuscińskiego ze zbiorów MBP w Jaworznie
Pierwszą i od razu bardzo dramatyczną podróż Kapuściński odbył jako siedmioletni chłopiec. We wrześniu 1939 roku wyruszył z matką i młodszą siostrą ze wsi Pawłów, gdzie spędzali wakacje, do odległego o 300 kilometrów rodzinnego miasta — Pińska na Polesiu. ???? Wędrówka w tłumie przerażonych uchodźców i widok zniszczeń po bombardowaniach były końcem spokojnego dzieciństwa. Kolejne kilka miesięcy przyszły pisarz spędził w Pińsku pod okupacją radziecką, cierpiąc głód i strach opisane po latach w “Imperium” (1993). Potem, wiosną 1940 roku, uciekając przed groźbą wywózki, Maria Kapuścińska z dziećmi przedostała się w okolice Warszawy, gdzie odnalazła męża, zbiegłego z transportu do Katynia. Zamieszkali najpierw w Sierakowie, później w Warszawie, na Krochmalnej (przy jednej z bram getta), a następnie w Świdrze. Po wojnie rodzina osiadła w stolicy.
W drugiej połowie lat czterdziestych Kapuściński uczył się w Gimnazjum im. Stanisława Staszica. Trenował piłkę nożną i boks (został wicemistrzem juniorów Warszawy w wadze koguciej), pisywał także wiersze i posyłał je do pism literackich. Zadebiutował jako poeta jeszcze przed maturą, w 1949 roku w tygodniku “Dziś i Jutro”. Mimo że po latach nazwał swoje młodzieńcze utwory “produkcyjną majakowszczyzną”, ich publikacja w prasie otworzyła mu drogę do? dziennikarstwa — zwróciła mianowicie uwagę redaktorów tworzącego się pisma “Sztandar Młodych”, którzy zaproponowali początkującemu autorowi współpracę. Kapuściński najpierw został gońcem (dzięki czemu poznał takich twórców, jak Maria Dąbrowska, Zofia Nałkowska, Leopold Staff czy Julian Tuwim), a z czasem zaczął publikować własne teksty.
W październiku 1950 roku świeżo opierzony dziennikarz zaczął studia na wydziale polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, ale potem przeniósł się na historię, przerywając czasowo pracę w redakcji. ??? Jako student prowadził zajęcia na III roku filozofii, uczestnicząc ???w zajęciach katedry Leszka Kołakowskiego. W 1952 roku ożenił się z Alicją Mielczarek, studentką medycyny, przyszłą doktor pediatrii, a w roku następnym urodziła im się córka Zofia.
Debiut literacki znanego i cenionego reportera to „Busz po polsku” z 1962 roku – czyli cykl reportaży o tematyce krajowej. W tym też roku zostaje pracownikiem Polskiej Agencji Prasowej. To właśnie z ramienia PAP-u zostaje wysłany aż na sześć lat do Afryki. Pobyt na czarnym lądzie był okresem szczególnie intensywnej i ciężkiej pracy reporterskiej. Kontynent podlegał bolesnym tansformacjom i ewolucjom, zmieniały się rządy, wybuchały rebelie i powstania. Wszędzie tam, gdzie działo się dużo, był Kapuściński. Potrafił On w doskonały sposób przewidzieć to, co ma się wydarzyć, potrafił przewidzieć i uprzedzić pewne wydarzenia. Ta zdolność wynikała z doskonałej znajomości i rozeznania w sprawach Afryki. Kapuściński potrafił wyczuć wewnętrzne napięcia, posiadał prawdziwy instynkt reportera.
W 1968 roku powraca do kraju na rehabilitację po malarycznym zapaleniu opon mózgowych i gruźlicy. Nie może jednak usiedzieć na miejscu, wkrótce wyrusza na Kaukaz podróżuje po południowych republikach ZSRR. Efektem tej podróży jest „Kirgiz schodzi z konia” (1968). W tym samym roku wyjeżdza na pięć lat do Ameryki Południowej, jest kolejno stałym korespondentem w Chile, Brazylii i Meksyku. Tam, podobnie jak w Afryce, staje się świadkiem krwawych zamieszek i zamachów stanu. Owocami tych obserwacji są książki „Chrystus z karabinem na ramieniu” (1975) i „Wojna futbolowa” (1978). W 1974 odwiedza Azję i Afrykę, w 1975 Bliski Wschód, w latach 1975/1976 – Angolę, co ma wyraz w książce „Jeszcze jeden dzień życia” (1976). Szczególnie ważne książki związane z tym okresem to „Cesarz” (1978) i „Szachinszach” (1982) . W książkach tych, Kapuściński zaskoczył wszystkich sposobem przedstawienia reportażu. Łącząc cechy reportażu z powieścią, dał się poznać jako doskonały pisarz. Książki te odbiły się światowym echem przynosząc laury uznania dla pióra Kapuścińskiego. Lata 80-te to okres odpoczynku i wytchnienia. Kapuściński wydaje się zmęczony relacjonowaniem rewolucji i przewrotów. Z reportera staje się publicystą, pisarzem, poetą i myślicielem. Wyrazem tego jest zbiór wierszy „Notes” (1986) oraz „Lapidarium” (1990) – cykl aforyzmów i refleksji nad życiem. Jednak okres „reporterskiego oddechu” nie trwał długo. Już w 1993 wydaje „Imperium”, książkę będącą relacją z podróży po byłych południowych republikach ZSRR. Książka jest opisem zmian, jakie zaszły po upadku ZSRR. Kapuściński porównuje to z obrazem republik z 1968 roku. „Imperium” doskonale opisuje współczesną Rosję. Przedstawia Gruzję, Afganistan, Kirgizję i inne republiki południowe , jako kraje o bogatej kulturze i tradycji. Kolejną książką Kapuścińskiego jest „Heban” (1998) ksiązka , która powraca do tematu afrykańskiego. W 2000 ukazuje się czwarta część Lapidarów Lapidarium IV . Jesienią 2000 wydany zostaje album fotograficzny Z Afryki zawierający zdjęcia z afrykańskich podróży Kapuścińskiego. Kolejną książką jest Lapidarium V (listopad 2002). W 2003 ukazuje się Autoportret reportera. W 2004 roku ukazują się Podróże z Herodotem zaś w 2006 tomiki poezji Prawa natury oraz Ten inny
Przygotowała Ilona W.K.
Źródło: “Kapuściński non fiction” A.Domosławski, Życie i twórczość. Artysta. Culture.pl, Wikipedia.pl, Telewizja Literacka
Zachęcam do obejrzenia wywiadu z Ryszardem Kapuścińskim, który udostępniła ?? Telewizja Literacka TVL, portal społecznościowy poświęcony literaturze http://telewizjaliteracka.pl. ??????
3 stycznia 1892 roku urodził się John Ronald Reuel Tolkien. Od tamtego dnia mija 130 lat. Przez ten okres Tolkien stał się ikoną światowej fantastyki ✨??✨i jednocześnie jednym z jej prekursorów. Stworzył niepowtarzalny świat nazwany Śródziemiem, który do dziś zachwyca i fascynuje.
J. R. R. Tolkien zmienił świat. Dziś każdy debiutujący pisarz literatury fantasy musi zmierzyć się z jego legendą, ponieważ praktycznie zawsze ktoś postanowi go z nim porównać. Mimo, że aktualnie tego typu ambitna proza nie jest popularna, jego książki cieszą się niesłabnącą aprobatą czytelników. Prawdopodobnie, nie ujmując w żaden sposób kunsztowi pisarza, dzieje się tak w związku z hollywoodzkimi ekranizacjami jego książek. Pod koniec grudnia 2013 miała miejsce premiera drugiej części Hobbita. Niewątpliwie duch Tolkiena, mimo pewnych modyfikacji fabuły, króluje w filmach Petera Jacksona i zaraża kolejne osoby, które następnie postanawiają sięgnąć po oryginał, po książkę.
Tolkien pisząc swoje książki, powołał do życia oryginalną mitologię. Stworzył historię Śródziemia, tradycje w nim panujące, a nawet języki, którymi posługiwały się różnorodne rasy w nim żyjące. Wszystko to połączył jednocześnie w jedną, spójną całość. Był zdecydowanie perfekcjonistą, poszczególne historie posiadają wiele wariantów rozstrzygnięć w ich kulminacyjnych momentach. Języki posiadają własną unikatową gramatyką i są ze sobą powiązane różnymi prawidłami tak jak i w świecie realnym. Tradycje Śródziemia to piękne nawiązanie do rycerskiego etosu Średniowiecza. Honor, przyjaźń i lojalność grają tutaj pierwszoplanową rolę. Dominują uniwersalne prawdy, które dla większości mieszkańców Śródziemia są wręcz naturalne. Nie ma relatywizmu, jest absolutyzm. Zło zawsze przegrywa bo taka jest kolej rzeczy,? a triumfuje dobro i prawda.
Do książek Tolkiena zajrzeć po prostu warto. Każdy powinien odnaleźć w nich coś dla siebie, żeby nie powiedzieć – cząstkę siebie. Odkrywanie jego twórczości to przygoda, która zostawia na człowieku piętno do końca życia. Kto raz rozsmakuje się w jego prozie, zawsze będzie do niej wracał. Warto się zatrzymać choćby na chwilę, a najlepiej na dłużej, by zapoznać się ???z Władcą Pierścieni, Hobbitem czy Silmarillionem.
