Adam Asnyk – 183. rocznica urodzin - Biblioteka
Adam Asnyk – 183. rocznica urodzin

Adam Asnyk – 183. rocznica urodzin

Poeta, pub­l­i­cys­ta, dzi­ałacz patri­o­ty­czny, pode­j­mu­ją­cy w swej twór­c­zoś­ci reflek­sję nad przeży­wanym kryzy­sem świato­poglą­dowym, pogłębionym klęską nar­o­dową. W swej liryce wyrażał tęs­knotę za “siłą ducha“i prag­nie­nie odrodzenia “duszy współczes­nej”, co stało się przy­czynkiem do nada­nia mu miana “poe­ty-filo­zo­fa”.

Urodz­ił się 11 wrześ­nia w Kaliszu, 1838 roku w rodzinie Kaz­imierza, ofi­cera biorące­go udzi­ał w Pow­sta­niu Listopad­owym, zesłań­ca na Syber­ię, wzięte­go do niewoli w bitwie pod Olszynką Gro­chowską. Pomi­mo tytułu szlacheck­iego ojciec przyszłe­go poe­ty po powro­cie z niewoli i zesła­nia zajął się han­dlem, co zapewniło rodzinie wysoki sta­tus mate­ri­al­ny.

Młody Asnyk odbier­ał typową dla ówczes­nej młodzieży edukację domową, w duchu roman­ty­czne­go patri­o­tyz­mu i przy­wiąza­nia do trady­cji ryc­er­skiej dawnej pol­skiej szlachty. Jako 11-latek rozpoczął naukę w kaliskiej wyższej szkole real­nej, ukończył ją w 1853 opanowawszy biegle 3 języki oraz wiedzę botan­iczną oraz chemię. Tę edukację uzu­pełniła też aplikac­ja w kaliskim sądzie poko­ju. Należał więc do eli­ty ówczes­nej pol­skiej młodzieży. Przyszły poeta swą uni­w­er­sytecką edukację rozpoczął od rol­nict­wa, przez rok (1856–1857) uczył się w Szkole Rol­niczej w pod­warsza­wskim wów­czas Mary­mon­cie, by w roku 1857 porzu­cić rol­nict­wo i odd­ać się stu­diom medy­cznym w otwartej właśnie warsza­wskiej Akademii Medyko-Chirur­gicznej. W cza­sie studiów po raz pier­wszy zaan­gażował się poli­ty­cznie.

W roku 1859 znalazł się we Wrocław­iu, a było to skutkiem ucieczki przed rozpoczę­tymi właśnie przez carskie władze repres­jami wobec stu­denc­kich sto­warzyszeń. Przez dwa semes­try kon­tyn­uował swe stu­dia medy­czne, wkrótce jed­nak wró­cił do Warsza­wy. Aresz­towany, przetrzymy­wany był w więzie­niu zna­j­du­ją­cym się na tere­nie cytadeli. Uwol­niony w 1860 roku, nakło­niony przez rodz­iców udał się do Paryża, biorąc czyn­ny udzi­ał w pol­skim życiu emi­gra­cyjnym. Wkrótce jed­nak przeniósł się do Hei­del­ber­ga, gdzie stu­diował. Tym razem nie była to już jed­nak medy­cy­na, lecz stu­dia typowo human­isty­czne: filo­zofia, his­to­ria, pra­wo między­nar­o­dowe, filo­zofia prawa a także pra­wo rzym­skie i niemieck­ie. Nie zapom­i­nał jed­nak Asnyk o swym marze­niu: udziale w zbro­jnym pow­sta­niu mają­cym doprowadz­ić do odzyska­nia przez Pol­skę niepodległoś­ci.

Do Warsza­wy powró­cił w roku 1862, by znaleźć się w stron­nictwie „czer­wony­ch”, dążą­cy­ch do wywoła­nia nar­o­dowe­go zry­wu. Wszedł w skład Rzą­du Nar­o­dowe­go, tajne raporty aus­tri­ack­ie sporządzane kilka lat po klęsce Pow­sta­nia Sty­czniowe­go przekazu­ją infor­ma­cję, że Asnyk był w grupie przy­go­towu­jącej zamach na znien­aw­id­zone­go przez warsza­w­iaków carskiego nami­est­nika hra­biego Berga. Po rozwiąza­niu we wrześniu 1863 roku przez Romual­da Traugut­ta Rzą­du Nar­o­dowe­go zaciągnął się w szeregi wojsk pow­stańczy­ch. Czy brał bezpośred­ni udzi­ał w bitwach – nie wiado­mo. Na przeszkodzie mogło stać zawsze słabe zdrowie.

Klęskę Pow­sta­nia obser­wował już poza grani­cami dawnej Pol­ski. “Roz­padło się w gruzy tęc­zowe państ­wo roman­ty­cznej Muzy” – tak opisy­wał po kilku lat­ach swo­je uczu­cia po klęsce młodzieńczy­ch ideałów. Pogrążony w depresji, za namową rodz­iców w lat­ach 1864–1865 zwiedzał Niem­cy, Holandię i Włochy. W 1865 roku powró­cił do studiów w Hei­del­ber­gu, uwieńc­zony­ch dyplomem dok­tora filo­zofii i mag­is­tra sztuk wyz­wolony­ch.

Zachę­camy do wysłucha­nia wier­sza Ada­ma Asny­ka „Gdy­bym był młod­szy”, który po­wstał w 1868 roku. Przed­sta­wia uczu­cia nie­szczę­śli­wie za­ko­cha­ne­go męż­czy­zny, któ­ry za­uro­czył się w znacz­nie młod­szej dziew­czy­nie.

???????? Oprac. IWK

Źródło: https://www.youtube.com/watch, Jacek Mal­czewski, “Portret Adama Asnyka z Muzą”, 1894–1897, fot. Wikipedia
Comments are closed.