7 listopada – rocznica urodzin?? Marii Skłodowskiej-Curie Wspomnienie wybitnej uczonej

Maria Skłodowska-Curie to wyjątkowa postać, która dzięki swojej determinacji i niezwykłym osiągnięciom trwale zapisała się na kartach historii – jedyna w dziejach dwukrotna noblistka, pierwsza kobieta, która otrzymała tytuł doktora nauk ścisłych i pierwsza kobieta profesor Sorbony. Od czasów świetności pozostaje ikoną badaczki, która udowodniła, że w świecie nauki jest miejsce nie tylko dla mężczyzn. O niesamowitych sukcesach Skłodowskiej, m.in. odkryciu nowych pierwiastków (polonu i radu), mówi się na całym świecie. Poniżej przedstawię 20 mniej znanych faktów, dotyczących życia osobistego i naukowego genialnej Polki.
1. Maria już w wieku 4 lat potrafiła płynnie czytać.
2. Znała cztery języki obce – angielski, francuski, niemiecki i rosyjski.
3. Po śmierci starszej siostry – Zofii, a następnie matki, Maria wyrzekła się wiatry katolickiej i została ateistką. Wiarę i Boga zastąpiła jej wówczas nauka.
4. Początkowo na studia do Paryża udała się starsza siostra Marii – Bronisława, którą Maria wspierała finansowo, zarabiając na udzielaniu korepetycji. Kilka lat później, po znalezieniu pracy i stałym osadzeniu się, Bronisława zaprosiła Marię, aby ta mogła rozpocząć swoje studia we Francji.
5. Jedną z pasji Marii był teatr – występowała m.in. w amatorskim teatrze w trakcie studiów. Tam też poznała i zaprzyjaźniła się z Ignacym Janem Paderewskim.
6. Maria Skłodowska i Piotr Curie już po roku znajomości wzięli ślub, a w podróż poślubną udali się na rowerach.
7. Maria uwielbiała góry – w 1899 r. wraz z mężem wspięła się na Rysy, do tego w długiej sukni.
8. W prace, skutkujące odkryciem radu, oprócz Marii i Piotra był zaangażowany także ich współpracownik – Gustav Bémont, o którym jednak bardzo rzadko się wspomina.
9. Nagroda Nobla z dziedziny fizyki za okrycie promieniotwórczości została przyznana nie tylko Marii, ale także jej mężowi Piotrowi Curie oraz fizykowi – Henriemu Becquerelowi, od którego nazwiska pochodzi jednostka radioaktywności – bekerel.
10. Maria sama wymyśliła terminy: promieniotwórczość i radioaktywność.
11. Piotr Curie przeprowadził na sobie doświadczenie zbliżenia do skóry swojej ręki próbki radu, co spowodowało głębokie oparzenie. Mężczyzna obserwował ranę i notował proces jej powstawania oraz gojenia się. Dzięki jego szczegółowym zapiskom eksperyment naprowadził lekarzy na sposób wykorzystania pierwiastków promieniotwórczych w terapii chorób skóry, w tym nowotworów.
12. Wieloletnim przyjacielem Marii był Albert Einstein. Kobieta napisała dla niego rekomendację, która najprawdopodobniej pomogła mu w zdobyciu posady akademickiej na Politechnice w Zurychu. Często też odwiedzali się nawzajem – albo Einstein przyjeżdżał do Marii z żoną do Paryża, albo ona z córkami bywała u niego w szwajcarskich Alpach. „Pani Maria Curie jest – ze wszystkich ludzi na świecie – jedynym niezepsutym przez sławę człowiekiem” – pisał Albert Einstein.
13. Francuska Akademia Nauk odrzuciła kandydaturę Marii, ze względu na ówczesną dyskryminację kobiet w nauce. Natomiast pierwszą kobietą przyjętą do Akademii wiele lat później była doktorantka Skłodowskiej.
14. Podczas I wojny światowej Skłodowska skonstruowała specjalne aparaty rentgenowskie do szybkiej diagnostyki rannych żołnierzy i po zdaniu prawa jazdy (co również było rzadkością wśród kobiet), w tym na ciężarówki, jeździła z nimi do szpitali polowych wraz z córką Irene oraz lekarzami wojskowym, gdzie m.in. szkoliła techników radiologów.
15. Maria założyła Instytut Radowy w Paryżu, z którego wywodziło się jeszcze czworo laureatów Nagrody Nobla. Oprócz tego z jej inicjatywy w 1932 r. powstał Instytut Radowy w Warszawie, który obecnie nosi nazwę Narodowego Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie.
16. Kilka lat po śmierci męża Polka wdała się w romans z żonatym, francuskim fizykiem – Paulem Langevinem, który zdecydował się dla niej porzucić swoją rodzinę. Ich relacja, ze względu na bardzo złe komentarze opinii publicznej, a także groźby kierowane do Skłodowskiej, kosztowała ją załamanie na zdrowiu. Wiele lat później wnuk fizyka ożenił się z wnuczką Marii Skłodowskiej, a do tego oboje byli naukowcami – fizykami nuklearnymi.
17. Śmierć Marii Skłodowskiej-Curie przypisywano skutkom napromieniowania jonizującego podczas wieloletnich badań nad radem, polonem i uranem. Obecnie jednak naukowcy skłaniają się raczej ku tezie, iż główną przyczyną anemii aplastycznej, na którą zmarła Maria, były ogromne dawki promieniowania, na które uczona była narażona przy robieniu zdjęć rentgenowskich podczas wojny.
18. Marię pochowano w ołowianej trumnie, a wszystkie jej rzeczy osobiste są skażone izotopem radu. Notatki uczonej przechowywane są w specjalnych, ołowianych naczyniach.
19. Starsza córka Marii – Irene Joliot-Curie – wraz ze swoim mężem dostała Nagrodę Nobla za odkrycie zjawiska sztucznej promieniotwórczości.
20. 11 listopada 2018 r. Skłodowska otrzymała pośmiertnie Order Orła Białego. W tym samym roku magazyn „BBC History” opublikował wyniki rankingu, w którym wybrano sto kobiet, mających największy wpływ na historię świata. Pierwsze miejsce zajęła Maria Skłodowska-Curie.
„Wszystko, co widziałam nowego i czego się uczyłam, zachwycało mnie. Było to jakby objawienie nowego świata, świata wiedzy, do którego nareszcie otwarto mi wolny dostęp.“
Maria Skłodowska-Curie
Zachęcam do obejrzenia filmu „Maria Skłodowska-Curie”. Opowieść o niesamowitym życiu odkrywczyni dwóch pierwiastków – polonu i radu, ale także portret Skłodowskiej, jakiej nie znaliśmy – czułej matki, kochającej żony, kobiety charyzmatycznej, zdecydowanej, choć pełnej dylematów i sprzeczności.
W roli tytułowej w filmie wystąpiła Karolina Gruszka. Partnerują jej m.in. Iza Kuna w roli Bronisławy Skłodowskiej – siostry noblistki, Piotr Głowacki jako Albert Einstein, Jan Frycz jako Ernest Solvay – założyciel Międzynarodowego Instytutu Fizyki oraz Daniel Olbrychski jako Emile Amagat – zagorzały przeciwnik Marii.
Ilona W.K.
Poniżej zwiastun filmu????