„Dzień 11 listopada, jako roczni­ca odzyska­nia przez Naród Pol­ski niepodległe­go? ?bytu państ­wowe­go i jako dzień po wsze cza­sy związany z wielkim imie­niem Józe­fa Pił­sud­skiego, zwycięskiego Wodza Nar­o­du w walka­ch o wol­ność Ojczyzny — jest uroczystym Świętem Niepodległoś­ci”.

W czwartek 11 listopada obchodz­imy 103. rocznicę odzyska­nia przez naszą Ojczyznę niepodległoś­ci po 123 lat­ach niewoli aus­tri­ack­iej, pruskiej i rosyjskiej. Dzień ten został uznany za świę­to państ­wowe ustawą z 23 kwiet­nia 1937 r. o Świę­cie Niepodległoś­ci, ale uroczys­te obchody odby­wały się już wcześniej.

W między­wo­jniu określe­nie daty odrodzenia Rzeczy­pospo­litej Pol­skiej pozostawało kwest­ią dyskusyjną. Wąt­pli­woś­ci nie budz­ił nato­mi­ast jej sym­bol­iczny charak­ter, bowiem nie sposób było wskazać jed­ne­go wydarzenia przesądza­jące­go o wskrzesze­niu pol­skiej państ­wowoś­ci. Wybór daty Świę­ta Niepodległoś­ci wiązał się z zakończe­niem I wojny świa­towej w wyniku pod­pisa­nia roze­j­mu w Com­piègne 11 listopada 1918 r. W tym samym cza­sie Rada Regen­cyj­na, organ władzy zwierzch­niej Królest­wa Pol­skiego, przekaza­ła władzę wojskową i naczel­ne dowództ­wo wojsk pol­s­kich, jej podległy­ch, Józe­fowi Pił­sud­skiemu, który dzień wcześniej powró­cił do Warsza­wy z niewoli w Magde­bur­gu. Trzy dni później Rada powierzyła mu także władzę cywilną. Przyszłe­mu Naczel­nikowi Państ­wa pod­porząd­kował się Tym­cza­sowy Rząd Repub­liki Pol­skiej w Lublin­ie pod prze­wod­nictwem Ignace­go Daszyńskiego, dzi­ała­ją­cy od 7 listopada.

Pier­wszy raz odzyskanie niepodległoś­ci powszech­nie upamięt­niono 14 listopada 1920 r. Wcześniej nie było to w pełni możli­we ze wzglę­du na toczące się walki o ksz­tałt granic i byt Rzeczy­pospo­litej. W lat­ach 1919 — 1936 obchody odzyska­nia niepodległoś­ci odby­wały się zwyk­le w pier­wszą niedzielę po 11 listopada i miały charak­ter wojskowy. W całym kra­ju odby­wały się wów­czas rewie wojskowe, msze święte za Ojczyznę i uroczys­toś­ci państ­wowe. W Bel­wed­erze zaś orga­ni­zowano cer­e­monie wręcza­nia orderów Vir­tu­ti Mil­i­tari za męst­wo okazane w wal­ce o wol­ność. Dopiero w 1926 r. dzień 11 listopada for­mal­nie uznano za datę odzyska­nia niepodległoś­ci.

W cza­sie II wojny świa­towej obchodze­nie Świę­ta Niepodległoś­ci było zabro­nione. Pamięć⏳ jed­nak kul­ty­wowano kon­spir­a­cyjnie, głównie w ramach dzi­ałań „małe­go sab­o­tażu”. Na murach miast pojaw­iały się okolicznoś­ciowe napisy, a w miejs­cach o trwałej sym­bo­l­ice nar­o­dowej składano wieńce i mocow­ano biało-czer­wone flagi.

Po wojnie Kra­jowa Rada Nar­o­dowa ustawą z 22 lip­ca 1945 r. o ustanowie­niu Nar­o­dowe­go Świę­ta Odrodzenia Pol­ski uczyniła świętem państ­wowym 22 lip­ca, rocznicę ogłoszenia Man­i­fes­tu Pol­skiego Komite­tu Wyz­wole­nia Nar­o­dowe­go w 1944 r., jed­nocześnie znosząc Świę­to Niepodległoś­ci. Aż do 1989 r. cele­browanie 11 listopada groz­iło repres­jami aparatu komu­nisty­czne­go PRL. Odby­wały się jed­nak patri­o­ty­czne man­i­fes­tac­je, uznawane za niele­gal­ne zgro­madzenia.

Świę­to Niepodległoś­ci obchod­zone 11 listopada zostało przy­wró­cone przez Sejm Pol­skiej Rzeczy­pospo­litej Ludowej ustawą z 15 lute­go 1989 r. pod nazwą „Nar­o­dowe Świę­to Niepodległoś­ci”. Z kolei 11 listopada 1997 r. Sejm Rzeczy­pospo­litej Pol­skiej pod­jął uch­wałę głoszącą m. in.: „Ta uroczys­ta roczni­ca skła­nia także do reflek­sji nad półwieczem, w którym wol­noś­ciowe i demokraty­czne aspirac­je Polaków były dław­ione przez??? hitlerows­kich i sowiec­kich oku­pan­tów, a następ­nie – obcą naszej trady­cji – pod­porząd­kowaną Związkowi Radzieck­iemu komu­nisty­czną władzę”.

^{Przy­go­towała Ilona W.K.}

^{Źródło: https://www.youtube.com/watch?v=3tOZvDO1iSk}